Kültür | Müzik
29.07.2021 10:03 264
Balıkesir Türküler
1. İki Keklik Bir Kayada Ötüyor
2. Ayva Çiçek Açmış Yaz mı Gelecek
3. Güzel Pirden Bize Bir Dolu Geldi
5. Akpınar Yapısına Gündoğmuş Kapısına
7. Koca Kuşun Yüksektedir Oyunu
8. Aşağıdan Çıktı Bayrağın Ucu
10. Mendili Oyaladım
11. Entarisi Damgalı
12. Balıkesir İçinde Körük Faytona Bindim
14. Bir Yakadan Bir Yakaya Bakılmaz
Halk Müziği, halk tarafından benimsenen ve kulaktan kulağa yayılarak halkın sahibini bilmeden çalıp söylediği ezgilere denilmektedir.Balıkesir İl sınırları birçok kültürel yapıya ev sahipliği yaptığı için müzik kültüründe de zenginlik görülmektedir.
Balıkesir Halk Müziği türlerine baktığımızda "Barana Havaları", "Zeybek Havaları", "Güvende" olarak çeşitleyebiliriz. Bunların yanında bir başka tür de Tahtacılar'da görülen semah,nefes ve deyişlerdir. Barana havalarında görüldüğü gibi zeybek,bengi ve güvende türünde müzikler ile düğün havaları,kına havaları,ağıtlar,sözlü oyun havaları,efe türküleri,yiğitlik,koçaklık üzerine yazılmış türküler,Edremit-Kaz Dağı yörelerindeki semah, nefesler ve deyişler yörenin ezgi yapılarına örnektir.
Balıkesir Yöresi Halkbilimi (Folklor) araştırmacılarının ve TRT Türk Halk Müziği Derleme Komisyonunun yaptığı çalışmalar sonucu, Balıkesir ve civarından derlenen pek çok türkü kayda geçirilmiştir.
Balıkesir ili konum itibariyle Marmara ile Ege arasında geçiş yöresidir. Köy ezgilerinde zeybek motiflerine rastlanır. Dağlık bölgelerdebarana ağzı adı verilen türkülere rastlanmaktadır. Akpınar eğlenceleri olarak adlandırılan köy etkinlikleri de Balıkesir türkü kaynaklarının temelini oluşturmaktadır.
Yörede ikamet eden alevi-bektaşi köylerinde ise sadeliğin ve bağlamanın ön plana çıktığı ve yörede çepni(çetmi) ağzı olarak adlandırılan türkülere rastlanılmaktadır.
Kına geceleri ve kadınlar arasında yapılan eğlenceler aracılığıyla geçmişten günümüze gelmiş pek çok türkü de Balıkesir yöresinde söylenmektedir. Kadınlar tarafından söylenen türkülerde "nina nina", "nina nina nom" gibi ifadelere sık rastlanır.
Diğer yörelerde olduğu gibi Balıkesir'de de türküler genel olarak dörtlüklerden oluşur ve ilk dörtlüğün ilk iki mısrası, türkünün asıl anlatmak istediği bölüme geçiş sağlayan bölümdür. Bu bölümde genelde benzetmeler, tasvirler ön plana çıkar. Takip eden diğer iki mısrada ise türkünün temel konusu belirlenmiştir. Ayrılık, sevgi, özlem gibi duygular türkünün takip eden mısralarından ve dörtlüklerinden anlaşılır. Türkünün tekrar kısımları ya da vurucu noktası duygunun tam empoze edildiği bölümlerdir.
Gerçekte türküler, sözlü halk edebiyatının temel kaynağı olan manilerin ezgili formudur. Bu açıdan maninin tüm özellikleri türküye geçmektedir. Bu özellik, Balıkesir türkülerinin de temel noktasıdır.
Balıkesir türküleri genel olarak 9/4lük, 9/2lik, 9/8lik türkülerdir. Bunun yanında 2/2lik ve 4/4lük türkülere de rastlanmaktadır. Balıkesir Türküleri genellikle hece vezninin 7, 8 ve 11'li kalıplarıyla söylenir. 4 zamanlı ana usuller ile 5 zamanlı birleşik usul örneklerine de rastlanmaktadır.
Yörenin başlıca türküleri şunlardır:
Akpınar Yapısına, Evlerinin Önleri Sarı Karınca, Azime Türküsü, Ninna Ninna, Kayalcanın Daşları, Hatçam Çaylar Yaptın mı, Entarisi Damgalı, Mendili Oyaladım, Al Geydim Alsın Diye, Ayva Çiçek Açmış,İki Keklik, Aşağı Yoldan Geliyormuş Üç Atlı,Kurban Olam Kalem Tutan Ellere.
Ayva Çiçek Açmış Yöre: Dursunbey / Balıkesir
Ayva çiçek açmış yaz mı gelecek
Gönül bu sevdadan vaz mı geçecek
Bana da ettiklerin az mı gelecek
Yandım Allah yandım yandırma beni
Derin uykulardan kaldırma beni
Yandım Allah yandım yandan bakana
Canım kurban olsun camdan bakana.
Evlerinin önü vişne fidanı
Dolanı dolanı buldum odanı
Hani de bu odanın körpe fidanı
(Nakarat)
Evlerinin önü duttur geçilmez
Dutun yaprakları sıktır seçilmez
Anadan geçilir yardan geçilmez
(Nakarat)
Evlerinin önü bulgur dübeği
Dübeğe vurdukça sallar göbeği
Ne sen gelin oldun ne ben güveyi.
(Nakarat)
Balıkesir Yöresi Manileri
Türk Halk Edebiyatının nazım şekillerinden olan maniler dört mısradan kurulur.Manilerde ses uyumu ilk ve son mısralardadır.Yöredeki günlük hayattan kesitler taşıyan manilerimizden birkaçı şunlardır:
Bahar geldi gül açtı Yaşmak aldıramazsın
Bülbüller yuvadan uçtu Alıp dolduramazsın
Şu benim deli gönlüm Dokuz tane yar sevsen
Nice bentleri aştı. Bana uyduramazsın.
İndim dere kurt izi Karşıdan el karşıdan
Çevirdi düşman bizi Bizim evin başından
Çeviren düşman olsun Oğlan sana varacağım
Allah kavuşturur bizi. Asker olduğun zaman.
Kaleden atladın mı? Şu dağdan kuş uçmaz mı?
Yorganı gapladın mı? Askerlik yakışmaz mı?
Oğlan diyor kaçalım Ağlamayın anneler
Kız diyor patladın mı? Ayrılan kavuşmaz mı?
Dar sokaktan geçemem Arılar bala gelir
Onluk paket içemem Bülbüller dala gelir
Bana derler yardan geç Yarim inatçı değil
Yar şirindir geçemem. Yalvarsam yola gelir.
Evimizin önü dutluk Kuyu dibinde keklik
Yaprağını kuruttuk Kızlar giyer eteklik
Biz yarla ayrılmayız Oğlan sana varmazsam
Sevdayı sıkı tuttuk. Haram olsun bu gençlik.
Çapa kazıyorum çapa Evimizin önü dutluk
Sapını tuta tuta Yaprağını kuruttuk
Ben bu hallere düştüm Biz yarla ayrılmayız
Sözümü tuta tuta. Sevdayı sıkı tuttuk.
Vur desem vurur musun? Ay aydınlık duramam
Canımı korur musun? Ele destan olamam
Bilmem inanayım mı? Ay buluta girince
Sözünde durur musun? Bağlasalar duramam.
Dar yollardan geçerim. Ak gül oldum yedildim.
Garabüber saçarım Kapılara dikildim.
İste be oğlan iste Almıcanı bildim de
Vermezlerse kaçarım. Ondan geri çekildim.
Kaynak:
www.kultur.gov.tr
www.balikesirkulturturizm.gov.tr
Karesiden Günümüze Balıkesir Türküleri, Mesude Eğilmez - 2001.
tr.wikipedia.org
